Münhasır Ekonomik Bölge(MEB) kavramı 3. Deniz Hukuku Konferansı sonunda 1982 yılında imzalanan ve 1992’de yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi sonucu literatüre girmiştir. 1958 Cenevre Deniz Hukuku Sözleşmeleri ile ülkelere tanınan kıta sahanlığına ek olarak münhasır ekonomik bölge ile devletler kıyılardan 200 deniz mili mesafedeki alanlara kadar deniz yatağı üzerindeki sularda, deniz yataklarında ve bunların toprak altında canlı ve cansız doğal kaynaklarını araştırılması, işletilmesi, muhafazası ve yönetimi konuları ile; aynı şekilde sudan, akıntılardan ve rüzgarlardan enerji üretimi gibi, bölgenin ekonomik amaçlarla araştırılmasına ve işletilmesine yönelik diğer faaliyetlere ilişkin egemen haklar kazanmışlardır.

Türkiye Karadeniz’de 1970’ler gibi erken tarihlerde MEB ilanı ve sorasında yaptığı antlaşmalarla bu denizdeki alanlarını hakkaniyete uygun bir şekilde alabilmiştir. Lakin önceleri Adalar Denizi’nde sonrasında ise Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın maksimalist taleplerine gereken cevabı verememiş ve bugün hala bu iki denizde MEB ilanında bulunmamıştır. Son 10 yıldır Amiral Cihat Yaycı’nın yaptığı çalışmalar sayesinde Türk kamuoyu ve devleti Mavi Vatan kavramını benimsemiş ve denizlerde de bir vatanı olduğunun farkına varmıştır. Ülkemizin uluslararası hukuka dayanan denizlerdeki alaka ve menfaatlerinin tümünü ifade eden Mavi Vatan bugün Yunan-Rum ikilisi görünümlü Batı dünyası tarafından kuşatılmak isteniyor.  Bölgenin en uzun kıyı uzunluğuna sahip ülkemizin Doğu Akdeniz’deki hakları yok sayılıp bizi 40 bin km2 alana sıkıştırmak isteyen Fransa, ABD ve İngiltere gibi bu ülkeler Yunanistan ve GKRY ikilisini cesaretlendirmek için bölgeye uçak gemisi gönderdi, ilgili ülkelere silah desteği sağladı ve karşılıklı askeri yardım antlaşmaları imzaladı. Peki 150 bin km2 alan için bu kadar gürültü koparan Batı ülkelerinin münhasır ekonomik bölgelerinin büyüklüğü ne kadar diye hiç düşündünüz mü? Ben düşündüm ve işte bu yazının çıkış noktasını da bu oluşturuyor. Yaptığım araştırmalar sonucu gördüm ki bizlere Doğu Akdeniz’de 190 bin km2 alanı çok gören bu ülkeler sömürgecilik yıllarından kalan denizaşırı adaları sayesinde dünyanın en büyük münhasır ekonomik bölgelerine sahipler ve bu alanları daha da büyütmek için yoğun çaba sarf ediyorlar. Araştırmalarımı yaparken diğer ülkelerin MEB alanlarını da incelemek istedim ve sonunda böyle bir yazı çıktı ortaya. Şimdi gelin dünyanın en büyük münhasır ekonomik bölgelerine sahip ülkelerini beraber inceleyelim.

20. PORTEKİZ

Toplam alan: 1.727.408 km2

19.MARSHALL ADALARI

Toplan alan 1.990.530 km2

18. HİNDİSTAN

Toplam alan 2.305.143 km2

17. NORVEÇ

Toplam alan 2.385.178 km2

16. PAPUA YENİ GİNE

Toplam alan 2.402.288 km2

15. DANİMARKA

Toplam alan 2.551.238 km2

14. MİKRONEZYA

Toplam alan 2.996.419 km2

13. MEKSİKA

Toplam alan 3.269.386 km2

12. KİRİBATİ

Toplam alan 3.441.810 km2

11. BREZİLYA

Toplam alan 3.660.955 km2

10. ŞİLİ

Toplan alan 3.681.989 km2

9. YENİ ZELANDA

Toplam alan 4.083.744 km2

8. JAPONYA

Toplam alan 4.479.388 km2

7. KANADA

Toplam alan 5.599.077 km2

6. ENDONEZYA

Toplam alan 6.159.032 km2

5. BİRLEŞİK KRALLIK

Toplam alan 6.805.586 km2

4. RUSYA

Toplam alan 7.566.673 km2

3. AVUSTRALYA

Toplam alan 8.505.348 km2

2. ABD

Toplam alan 11.351.000 km2

1.FRANSA

Toplam alan 11.691.000 km2

Not: Bu MEB alanlarının bazıları ilan edilmişken bazıları ise tahmini hesaplara dayanmaktadır.

By Muharrem ÖZAYDIN

Savunma sanayi & Deniz Siyaseti ve Stratejileri Araştırmacısı.